İŞ KAZASI NEDİR? İŞ KAZASI TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?

İş kazaları, çalışma hayatının gölgesinde yer alan acı gerçeklerden biridir. Ne yazık ki her yıl binlerce insan iş kazaları sonucu yaralanmakta ve hatta hayatını kaybetmektedir.

İş kazalarının en yaygın sebeplerinden biri, güvenlik önlemlerinin yetersiz olmasıdır. İşyerlerinde güvenlik ekipmanlarının eksik veya kullanılmaz durumda olması, çalışanların risk altında olmasına neden olur. Bu nedenle, işverenlerin işyerlerinde güvenlik önlemlerini sıkı bir şekilde uygulamaları ve çalışanlarına gerekli eğitimleri vermesi önemlidir. Ayrıca, işçilerin de güvenlik kurallarına uyması ve kendilerini korumak için gerekli önlemleri alması gerekmektedir.

İş kazalarının bir diğer sebebi ise iş yükünün aşırı olmasıdır. Yoğun çalışma temposu, yorgunluk ve dikkat dağınıklığına neden olabilir. Bu durumda, çalışanların dikkatli olmaları ve kendilerini aşırı yorgun hissettiklerinde mola vermeleri önemlidir. İşverenlerin de çalışanlarına düzenli aralıklarla dinlenme imkanı sağlaması gerekmektedir. Ayrıca, iş yükünün makul seviyede tutulması ve çalışanların kapasiteleri göz önünde bulundurularak planlama yapılması da önemlidir.

İş kazalarının sonuçları, hem maddi hem de manevi açıdan büyük kayıplara neden olabilir. Yaralanmalar, tedavi masrafları ve iş gücü kaybı gibi maddi kayıpların yanı sıra, insanların yaşadığı acı ve travma da göz ardı edilemez. Bu nedenle, işverenlerin iş kazalarını önlemek için gerekli yatırımları yapması ve çalışanlarına güvenli bir ortam sağlaması büyük önem taşımaktadır.

İş kazası tazminat davası, iş kazası geçiren işçinin hakları arasında en önemli olandır. İş kazası tazminat hesaplama bakımından dikkat edilmesi gereken husus; işçinin kaza nedeniyle uğradığı ve iş gücü kaybı nedeniyle gelecekte uğrayacağı zararların karşılanmasıdır.

İş Kazası Nedir?

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre iş kazası; İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay olarak tanımlanmaktadır. İş kazasının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması

5510 Sayılı SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU

MADDE 13-

İş kazası;

a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,

b) (Değişik: 17/4/2008-5754/8 md.) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,

c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

d) (Değişik: 17/4/2008-5754/8 md.) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,

e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır.

27 İş kazasının 4 üncü maddenin birinci fıkrasının; a) (a) bendi ile 5 inci madde kapsamında bulunan sigortalılar bakımından bunları çalıştıran işveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde, b) (b) bendi kapsamında bulunan sigortalı bakımından kendisi tarafından, bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç işgünü içinde, c) (Mülga: 17/4/2008-5754/8 md.) (Değişik paragraf: 17/4/2008-5754/8 md.) iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile doğrudan ya da taahhütlü posta ile Kuruma bildirilmesi zorunludur. Bu fıkranın (a) bendinde belirtilen süre, iş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmesi halinde, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren başlar. Kuruma bildirilen olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi için gerektiğinde, Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya Bakanlık iş müfettişleri vasıtasıyla soruşturma yapılabilir. Bu soruşturma sonunda yazılı olarak bildirilen hususların gerçeğe uymadığı ve olayın iş kazası olmadığı anlaşılırsa, Kurumca bu olay için yersiz olarak yapılmış bulunan ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan, 96 ncı madde hükmüne göre tahsil edilir. İş kazası ve meslek hastalığı bildirgesinin şekli ve içeriği, verilme usûlü ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

İş Kazası Sayılmanın Koşulları Nelerdir?

Elbette ki her kaza İş Kazası değildir. Bir kazanın iş kazası sayılması için şu şartların bulunması gerekmektedir:

• İşçinin, meydana gelen kaza sonucu bedence ve ruhça bir zarara uğraması

• İşçinin İşyerinde yahut verilen işi yürütmesi gereken yerde bulunması sırasında,

• Kazanın işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle meydana gelmesi,

• Kaza ile uğranılan zarar arasında nedensellik bağının bulunması,

İş Kazası Halleri Nelerdir?

5510 sayılı Kanuna göre iş kazası halleri şunlardır:

• Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle,

• Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

• Hizmet akdi ile çalışan emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,

• Sigortalıların, işverence sağlanan servis aracında işe gidiş gelişi sırasında,

• Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle meydana gelen olaylardır.

Ölümlü İş Kazası Halleri

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 13. Maddesinde hangi koşullardaki kazaların iş kazası kapsamına gireceği genel olarak belirtilmiştir. Bu durumlara örnek vermek gerekirse iş kazası sayılan haller şunlardır:

İş yerine ait araç ile iş yerinin önündeki bahçede beklerken sel baskını sonucunda işçinin vefat etmesi ( Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2015/25354 Esas ve 2016/3992 Karar sayılı Kararı )

Elektriğin varlığını kontrol etmeden elektrik direğine çıkarak müdahale etmeye çalıştığı sırada akıma takılarak düşmesi ve akabinde hayatını kaybetmesi ( Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2018/7266 Esas ve 2019/4064 Karar sayılı kararı )

İş yerine ait servis aracı ile evine giderken kaza sonucu işçinin ölmesi (Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2018/4779 Esas ve 2019/3685 Karar sayılı Kararı )

Çatı Tadilatı İşinde Çalışırken, Yüksekten Düşmesi Neticesinde İşçinin Vefat Etmesi (Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2016/12417 Esas ve 2018/4973 Karar sayılı Kararı )

Yaralanmalı İş Kazası Halleri

Temizlik İşçisinin iş yerinde temizlik işini yaparken fare tarafından ısırılması ( Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2008/17139 Esas ve 2009/7368 Karar sayılı kararı )

Ehliyeti olmayan işçinin işverenin talimatı ile kullandığı araç ile trafik kazası geçirmesi sonucu yaralanması ( Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2015/5642 Esas ve 2016/7323 karar sayılı Kararı )

İşçinin bahçe düzenlemesi işini yaparken iş kazası nedeniyle sol gözünün kör olması ( Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2018/6589 Esas ve 2019/4013 Karar sayılı Kararı )

Paletin Ayağına Düşmesi Sonucu İşçinin Yaralanması (Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2018/3830 Esas 2019/2958 karar sayılı kararı )

İşverene Ait Bina İnşaatında Duvarın Üzerine Düşmesi Sonucunda İşçinin Yaralanması (Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2018/162 Esas ve 2019/1448 karar sayılı Kararı )

İşçinin İnşaat işinde çalışırken yüksekten düşmesi neticesinde yaralanması (Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2016/18718 Esas ve 2018/4485 Karar sayılı Kararı )

İş Kazalarında Yapılması Gereken İdari İşlemler

· İş kazasına uğramış olan işçiye derhal gerekli sağlık yardımları yapılmalıdır. Ardından yaşanmış olan iş yeri kazası derhal kolluk kuvvetlerine bildirilmelidir. İş yeri kaza raporu düzenlenip olaya şahit olan varsa , şahitlerin ifadeleri alınıp tutanağa geçirilmelidir.

· Kaza ile ilgili kurumlara , SGK’ ya en geç kazayı takip eden 3 gün içinde bildirimde bulunulmalıdır. Devamında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge müdürlüğüne bildirim formu ile birlikte en geç 3 iş günü içinde haber verilmelidir. Kaza ile ilgili işçi hakkında dosya hazırlanır. İş kazası ile ilgili evraklar burada muhafaza edilmelidir.

· İş Kazası Bildirimi

· İş kazası bildirimini yasanın öngördüğü kurum ve kuruluşlara kanuni süre içerisinde yapmak işçinin çalıştığı işyerinin yapması gereken bir yükümlülüktür.

· İşverenin, iş kazası bildirimlerini yapması işçi yönünden ispat kolaylıkları sağlayacaktır.

· Buna rağmen bu bildirimin hiç ya da gereği gibi yapılmaması halinde işçinin tüm hakları saklıdır. İspat noktasında bir sorun yaşanmadığı müddetçe davanın seyrine ciddi bir etkisi olmayacaktır.

İş Kazası Durumunda İşçinin Yapması Gereken İşlemler

İş Kazası geçirilmesi halinde, işçinin yapabileceği işleri şu şekilde sıralayabiliriz.

Öncelikle okunmadan hiçbir belgeye imza atılmaması,

İmza atacağı belgelerde her şeyin gerçek duruma uygun olup olmadığını titizlikle kontrol etmesi,

Hatta mümkünse olayın sıcaklığı gidene kadar işveren tarafından önüne konulan hiçbir belgeyi imzalamaması,

Hastanede durumun iş kazası olduğunun özellikle bildirilmesi,

İşveren tarafından götürülen özel hastanede hasta yatış işlemlerinin hukuka uygun bir şekilde yapıldığını kontrol etmesi, iş kazası kaydının oluşturulup oluşturulmadığını kontrol etmesi,

Bir sonraki aşamada ise bir avukat desteğiyle, Sosyal Güvenlik Kurumu’na Geçici ve Sürekli Maluliyet Ödenekleri için başvuruda bulunmalı, sorumluların cezalandırılması için Savcılığa Suç Duyurusunda bulunmalıdır.

İŞ KAZASI SONRASI YASAL SÜREÇ

İş kazası işçinin yaralanmasına veya ölümüne neden olabilir. Dolayısı ile böyle bir durumla karşılaşıldığında ilgili kolluk birimi ve Cumhuriyet Savcısı gerekli cezai soruşturmayı yaparak olayın sorumluları aleyhine ceza davası açacaktır. Bunun yanı sıra işçi veya işçinin ölümü halinde kanuni mirasçıları tarafından tazminat davaları açılabilecek, tazminata yönelik talepler bu davalarla ileri sürülebilecektir.

İŞ KAZALARINDA İŞVERENİN CEZAİ SORUMLULUĞU

Herkes gerçekleştirdiği fiillerden cezaların şahsiliği gereğince kast veya ihmalinden bizzat sorumludur. Bununla beraber kusur sorumluluğuna ceza hukuku doğrultusunda bakacak olursak; iş kazası neticesinde işçi ölümü veya yaralanması gerçekleşmişse, kusuru tespit edilen işveren Türk Ceza Kanunlarına göre cezalandırılacaktır.

İncelenmesi gereken işverenin sorumluluğunu yaşanmış olan iş kazasında taksirle öldürme ve taksirle yaralama suçlarının oluşup oluşmadığı dikkate alınacaktır. TCK m89’da düzenlendiği üzere bilinçli taksir varsa suç şikayete bağlı olmaktan çıkacaktır. Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi halinde bilinçli taksir söz konusu olup suçun şikayete bağlı olmaktan çıkmasının yanında ceza artırımıyla da karşılaşılması gündeme gelecektir.

Taksirle yaralama suçu, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 253’üncü maddesi doğrultusunda uzlaşma kapsamındadır. İşverenin iş kazası sonucu işçinin uğramış olduğu zararı gidermesi şartıyla, işveren ve işçinin uzlaşma yoluna gitmesi mümkündür. Böylece dava açılmadan uyuşmazlık çözümlenmiş olacaktır.

İş Kazası Şikayet Süresi Ne Kadardır?

İş Kazası nedeniyle ölüm gerçekleşmemiş ise genellikle 5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun 89. Maddesindeki “Taksirle Yaralama” suçu mevcuttur. Bu halde şikayet süresi Türk Ceza Kanununun 73. Maddesine göre ALTI ( 6 ) AYDIR.

İş Kazası nedeniyle işçi ölmüş ise eylem Türk Ceza Kanununun 85. Maddesinde ifade edilen “Taksirle Öldürme” suçuna vücut vereceğinden bu halde suçun takibi şikayete bağlı olmayıp, savcılık makamı tarafından resen soruşturma açılacaktır.

İŞ KAZASI SONRASI TAZMİNAT HAKLARI

İşçinin, iş kazası durumundaki tazminat hakkı; işçinin iş görmesi sırasında iş ilişkisi nedeniyle yaralanması veya ölümü halinde, kendisine ya da mirasçılarına sorumlu işveren tarafından maddi ve manevi tazminat davası açabİlir.

İş kazası tazminat davası;

· Asıl işverene

· Alt işverenlere (taşeron).

· Sigorta şirketine

karşı açılabilir.

İş Kazası nedeniyle işçi veya yakınları hem manevi hem maddi tazminat talebinde bulunabilir.

Maddi tazminat;

Sürekli iş gücü kaybını,

Geçici iş göremezlik ödeneğini,

Tedavi giderlerini ve geçici bakım giderlerini kapsar.

Vefat halinde ise yakınlarının hak ettiği destekten yoksun kalma tazminatı, maddi tazminat kapsamında değerlendirilebilir.

Manevi tazminat;

Manevi tazminat ise kaza neticesinde oluşan derin acı, üzüntü ve psikolojik sarsıntının biraz da olsa azaltılmasını amaçlar. Vefat halinde yakınlarının, sakatlanma halinde ise çalışanın kendisinin manevi tazminat talep etme hakkı vardır.

Maddi ve manevi tazminat, iş kazası geçiren çalışan tarafından işverenden talep edilir.

İş Kazası Manevi Tazminat Davası

İş kazası davalarında talep edilebilecek bir husus manevi tazminattır. Manevi tazminat ile iş kazası sonucu oluşan manevi zararın karşılığı olarak belirli bir meblağ para istenmektedir. Manevi tazminat istenmesinin nedeni iş kazası sonucu duyulan elem, acı ve keder gibi duyguların ortaya çıkmasıdır.

Manevi tazminat kural olarak iş kazası geçiren işçi tarafından istenebilmektedir. Ancak bazı şartların varlığı halinde iş kazası geçiren işçinin yakınları da manevi tazminat isteminde bulunabilir. Yakınların manevi tazminat isteminde de hakim somut olaydaki illiyet bağının bu duruma olanak tanıyıp tanımadığına göre karar verebilir.

Manevi tazminat istenebilmesi için zarar, uygun nedensellik bağı ve hukuka aykırı fiilin varlığı gibi şartların bulunması gerekmektedir. Manevi zarara ilişkin açılacak olan tazminat davalarını diğer tazminat davalarından ayıran önemli bir durum söz konusudur. Genel kural gereği tazminat istenebilmesi için ortada bir kusurluluk halinin mevcut olması gerekmektedir. Ancak manevi tazminata ilişkin düzenlemeler ve Yargıtay tarafından bu konu hakkında verilen kararlar göz önüne alındığında durum farklı bir boyut kazanmaktadır. Tazminat istemleri için aranan kusurluluk şartı manevi tazminat için şart olmaktan çıkmıştır. Yani işverenin kusuru olmasa dahi hakim somut olayın gerektirdiği ölçüde manevi tazminat ödenmesine hükmedebilmektedir. Kusurluluk hali, yakınların tazminat talebi durumunda da somut olay gerektiriyor ise aranmaz

Manevi zarar ilişkin tazminatın belirlenmesinde hakime geniş bir takdir yetkisi tanınmıştır.

İş kazası tazminat davalarında manevi tazminat miktarını belirleyen kriterler şunlardır (BK md. 47):Somut durumun özellikleri, Tarafların mali durumları, Tarafların olaydaki kusurlarının ağırlığı (kusur oranları), Meydana gelen manevi zararın büyüklüğü (Örneğin, ölüm, yaralanma veya sadece üzüntü duyulması), Olay tarihi itibariyle paranın satın alma gücü. Kısaca manevi tazminat miktarının belirlenmesinde hakimin takdiri önem arz etmektedir. İş kazası tazminat davalarında Manevi tazminat olarak belirlenecek miktar, tazminat sorumlusunu fakirleştirmemeli, tazminat alacaklısını da zenginleştirmemelidir.

İş kazası nedeniyle manevi tazminat davası tek başına açılabileceği gibi maddi tazminat davası ile birlikte de açılabilir.

İş kazası sonucunda işçinin veya ölümü halinde yakınlarının manevi zararlarının tazmini SGK tarafından karşılanmaz. Bu bakımdan, iş kazası geçiren işçi ve yakınları, koşulları mevcutsa iş kazası tazminat davası ile işverenden manevi tazminat talebinde bulunabilir.

İş kazası geçiren işçinin manevi tazminat talep edebilmesi için kaza nedeniyle mutlaka malul kalmış olması zorunlu değildir. İş kazası geçiren ancak malul kalmamış olan işçinin de manevi zararının varlığından söz edilebilir. Nitekim iş kazası davasında manevi tazminatın mahkemece takdirinde zarar görenin geçirdiği tedavi süreci, meydana gelen zararın ağırlığı ve kalıcılığı, zararın etkileri gibi birden fazla faktör dikkate alınmakta ve iş kazası nedeniyle malul kalmamış işçi lehine de manevi tazminata hükmedilebilmektedir.

İş Kazası Maddi Tazminat Davası

İşveren kusurlu davranışıyla neden olduğu iş kazası sonucunda ortaya çıkan zararı tazmin etmekle yükümlüdür. İş kazası nedeniyle maddi tazminat davasında Türk Borçlar Kanunu’nun haksız fiile ilişkin tazminat hükümleri uygulama alanı bulmaktadır. Buna göre ölüm veya bedensel zarar halinde işçi ve işçinin yakınları tarafından iş kazası tazminat davasında talep edilebilecek maddi tazminat kalemleri işçinin ölümü halinde yahut işçinin bedensel zarara uğraması halinde farklılık göstermektedir.

İşçinin ölümü halinde talep edilebilecek maddi tazminat kalemleri şunlardır:

· Cenaze giderleri,

· Ölüm hemen gerçekleşmemişse uygulanan tedavi giderleri ve çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.

· Ölenin desteğinden yoksun kalanların uğradığı zararlar.

İşçinin iş kazası nedeniyle bedensel zarara uğraması halinde talep edilebilecek maddi tazminat kalemleri şu şekildedir:

· Tedavi giderleri,

· Geçici olarak çalışamadığı döneme ilişkin kazanç kaybı,

· İş kazası nedeniyle sürekli iş göremezliğin ortaya çıkması halinde bundan doğan kayıplar,

· Ekonomik geleceğinin sarsılmasından doğan kayıplar

İşçinin geçirmiş olduğu iş kazası nedeniyle uğramış olduğu zararların telafisi amacıyla yapılan tedavi giderleri maddi tazminat kalemlerinden ilkidir. İş kazası sonucu ortaya çıkan zarar sebebiyle belirli bir süre çalışamayan işçinin uğramış olduğu kazanç kaybı da bu kalemler arasındadır. Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar da tazminat kapsamındadır. Bu alacak türüne örnek olarak işçinin geçirdiği iş kazası sonucu yüzünde kalıcı iz oluşması verilebilir. İşçi bu iz nedeni ile daha sonra iş bulmakta zorlanabilir.

Bir diğer kalem ise çalışma gücünün azalmasından veya yitirilmesinden doğan kayıplardır. Bu kayıp geçici bir kayıp olabileceği gibi kalıcı olması da mümkündür. Geçici kayıptan anlaşılması gereken işçinin çalışma gücünde kayıp olmadığı veya kayıp olmakla birlikte bu kayıp halinin sonradan ortadan kalktığı durumlardır. Bu halde SGK tarafından işçiye geçici iş göremezlik ödeneği bağlanmaktadır. İş kazası sonucu işçinin sürekli olan bir kayıp yaşaması da mümkündür. Bu durumda sürekli iş göremezlik tazminatı istenmesi mümkündür. Sürekli iş göremezlik haline örnek olarak işçinin parmak kaybı verilebilir.

Maddi Tazminat Miktarının Hesaplanmasında İş Kazası Geçiren işçinin yaşı, aylık ücreti, İş Gücü Kayıp Oranı, SGK tarafından sağlanan yardımlar, iş Kazası geçiren işçinin kusur oranı, işverenin kusur oranı ve sair hususlar göz önünde bulundurulmaktadır.

Manevi Tazminat ise yaşanan ıstırap ve acının büyüklüğüne göre mahkeme yargıcı tarafından olayın özelliklerine göre takdiren belirlenmektedir.

“İş kazası sonucu sürekli iş göremezlik nedeniyle sigortalının maddi tazminatının hesaplanmasında gerçek ücretin esas alınması koşuldur. Çalışma yaşamında daha az vergi ya da sigorta primi ödenmesi amacıyla zaman zaman iş sözleşmesi veya ücret bordrolarında gösterilen ücretlerin gerçeği yansıtmadığı görülmektedir. Öte yandan, gerçek ücretin ise; işçinin kıdemi ve yaptığı işin özelliği ve niteliğine göre işçiye ödenmesi gereken ücret olduğu, iş yeri ve/veya sigorta kayıtlarına geçmiş ücret olmadığı Yargıtay’ın yerleşmiş görüşlerindendir. Bu durumda gerçek ücretin tespiti önem kazanır. Somut olayda, hakkaniyete uygun maddi tazminatın tespiti açısından, sigortalının yaptığı iş, yaşı ve kıdemi belirtilmek suretiyle emsal ücret araştırması yapıldığı,…Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası tarafından olay tarihi olan 15.09.2009 tarihi için net 793 TL aylık gelir bildirildiği, bu bağlamda müteveffanın tır şoförü olarak çalıştığı, vasıflı çalışan olması hasebi ile asgari ücret üzerinde geliri olmasının olağan olduğu gözetilmeksizin asgari ücret üzerinden yapılan hesaba itibarla destekten yoksun kalma tazminatlarına hükmedilmesi hatalı olmuştur.”

Yargıtay 21. Hukuk D. 2019/1518 E. , 2019/6657 K.

İş Kazası Tazminat Hesaplama Nasıl Yapılır?

İş kazası tazminat hesaplama yapılırken işçinin kaza geçirmemiş olsaydı elde edeceği gelir dikkate alınmaktadır. İş kazası tazminat hesaplama yöntemi içtihatlar ile ilerlemektedir.

Tazminatın hesaplamasında indirilmesine kanun tarafından izin verilen durumlar da söz konusudur. Bunlardan ilki olayda zarar görenin kusurunun bulunmasıdır. İş kazasında ölen işçinin karısının yeniden evlenme olasılığının bulunması da dikkate alınan başka bir durumdur. Bu durumda hakim her somut olayın gereklerine göre ayrı ayrı karar vermektedir. Zararın oluşmasına sebep olan kişinin ekonomik olarak zor durumda bulunması durumunda hakim takdir yetkisi çerçevesinde belirli bir indirim uygulayabilir.

İş Kazası Tazminat Davası Açma Süresi

İş kazası sonucu açılacak olan tazminat davaları Borçlar Kanunu genel hükümleri çerçevesinde 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Ancak meydana gelen kaza neticesinde ceza davası açılmış ve ceza davası dava zamanaşımı süresi 10 yıldan fazla ise ceza dava zamanaşımı dikkate alınmaktadır.

İşçi de iş kazası sonucu meydana gelen maluliyet zamanla artmakta ve tam net tespit edilemiyor ise iş kazası zamanaşımı süresi maluliyet oranının kesin olarak tespitinin yapıldığı tarihten itibaren işlemeye başlayacaktır.

İş Kazası Tazminat Davası Ne kadar Sürer

İş kazasının ölümlü mü yoksa yaralanmalı mı olduğu davanın süresini etkileyen kriterlerdendir. Diğer bir kriter ise düştüğü mahkeme ve iş yoğunluğudur. Çünkü yaralanmalı iş kazalarında işveren tarafından işçinin maluliyet oranına itiraz edilmekte, hatta maluliyet oranı ayrı bir dava konusu yapılarak açılan maluliyetin tespiti davası, tazminat davasında bekletici mesele yapılmaktadır. Bu nedenle dava süreci uzamaktadır.

Yaralanmalı iş kazalarında açılan bir davanın sonuçlanması üste sayılan kriterlere göre ortalama 4-5 yılı bulmaktadır. Ölümlü iş kazası tazminat davası ise ortalama 3-4 yılda neticelenmektedir.

İş Kazası Tazminat Davası Hangi Mahkemede Açılır?

İş Kazası nedeniyle açılacak tazminat davaları, işverene karşı ikame edileceğinden İş Mahkemeleri’ne açılır. Genel yetki kuralınca yetkili mahkeme davalının dava tarihindeki yerleşim yeri mahkemesidir. Yani işyerinin bulunduğu yer mahkemesidir.

İş kazalarında yetkili mahkemeleri şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Zarar gören işçinin yerleşim yeri mahkemesi

2. İş Kazasının veya Zararın Meydana Geldiği Yer Mahkemesi

3. İşin veya İşlemin Yapıldığı Yer Mahkemesi

4. Davalı İşverenin Yerleşim yeri Mahkemesi

5. Davalı İşveren Birden çok ise Bunlardan birinin Yerleşim yeri Mahkemesi yetkilidir.

İş Kazası Geçiren İşçinin İşten Çıkarılması Mümkün Mü?

İş kazası geçirdiğinden bahisle işçinin iş akdine son verilmesi mümkün değildir.

İşçinin iş Kazası Nedeniyle işten çıkarılabilmesi için, “İş Kazasının işçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi nedeniyle.” veya “İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi nedeniyle” veya “kaza nedeniyle çalışamadığı sürenin belirtilen hallerin işçinin işyerindeki çalışma süresine göre 17 nci maddedeki bildirim sürelerini altı hafta aşması” halinde iş akdi işveren tarafından haklı nedenlerle fesih edilebilir.

İş Kazası Nedeniyle Şikayetçi Olmamak Tazminata Etki Eder Mi?

Bir iş kazasının meydana çıkması halinde bunun, idari, cezai ve hukuki sonuçları olmaktadır. Açılmış olan ceza soruşturmasındaki şikayetinden vazgeçmek ya da hiç şikayetçi olunmadığının bildirilmesi işçi için herhangi bir hak kaybına sebebiyet vermemektedir.

“İş Kazası Geçirdim Şikayetçi Olmadım” dememek için şikayetçi olmanızı tavsiye ederiz. Ama şikayetçi olunmaması belirtildiği üzere tazminat alacakları yönünden bir hak kaybı yaşamanıza neden olmaz.

İş Kazası Geçiren İşçinin Kusurunun Tazminata Etkisi

İş Kazası geçiren işçinin kusuru belirlenecek tazminatta göz önünde bulundurulur. Buna karşılık illiyet bağını kesmediği müddetçe ve işverenin de kusurlu bulunması halinde kazanın oluşumunda işçinin de kusurlu olması halinde dahi işverenin sorumluluğuna gidilecektir.

İş Kazası Nedeniyle Mirasçıların Tazminat Hakkı

Miras Hukuku ve Miras Hakları 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunun 495- 682. Maddeleri arasındaki düzenlenmiştir.

Buna göre mirasçıların hukuken geçerli bir veraset ilamı ve/veya mirasçılık belgesi ile mirasçılıklarını kanıtlamaları halinde iş kazası nedeniyle sorumlulukları bulunanlara karşı maddi ve manevi tazminat davası açabilirler.

İş Kazası Nedeniyle Yakınların Tazminat Hakkı

6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 56/2. Maddesinde herhangi bir sınırlama bulunmaması nedeniyle İş Kazası Nedeniyle Zarar gören yakınların da dava hakkının bulunduğu kabul edilmiştir.

İş Kazası Tazminat Davası için Uygulanan Faiz Türü ve Başlangıç Tarihleri

İş kazası tazminat davası genel olarak haksız fiil sorumluluğuna dayanmaktadır. Bu nedenlerle haksız fiillere uygulanacak faiz prosedürü uygulanacaktır. Kısaca ifade edilmesi gerekirse iş kazası tarihinden başlamak üzere kanuni faiz uygulanacaktır.

İş Kazası Tazminat Davası İspat Şartları Nelerdir?

Yargıtay 21. Hukuk Dairesi 2018/4508 Esas ve 2019/3783 Karar sayılı kararında “ Başka bir anlatımla, sigorta olayının, iş kazası sayılabilmesi için iki koşulun birlikte gerçekleşmesi zorunlu olup iş kazası tespiti davaları bakımından özel olarak belirlenmiş bir ispat yöntemi de yoktur. Bu davaların her türlü delille ispatı mümkündür.” Denilerek, yerinde bir kararla bir kazanın iş kazası olduğunun tespitinin her türlü delil ile ispat edilebileceği açıkça ifade edilmiştir.

Sigortasız İşçi İş Kazası Geçirirse

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre, yazılı veya sözlü bir sözleşme ile fiilen çalıştırılan işçinin işe başlamadan önce Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) sigorta giriş bildirimlerinin yapılması gerekir. Bu konudaki istisna sektörler inşaat, balıkçılık ve tarım sektörleridir. Bu iş yerlerinde işe giriş bildirimi, “çalışmaya başladıkları gün başlatılabilir” şeklinde düzenlenmiştir. Belirtilen üç sektör dışındaki iş yerlerine Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından denetime gidildiğinde, iş yerinde o an bulunan tüm çalışanların sigorta girişlerinin olması gerekmektedir.

İş kazası geçiren işçinin sigorta kaydı bulunmadığının tespiti halinde idari para cezası uygulanır. Sigortasız işçi çalıştıran işverenlere brüt asgari ücretin 38 katı kadar ceza uygulanmakla kalmaz ,iş yerleri tarafından sigortası yaptırılmayan ve iş kazası geçiren sigortalının tazminatı ve kazadan doğacak her türlü ödeme işveren tarafından karşılanır.

Kalp Krizi İş Kazası Mıdır ?

Uygulamada kalp krizi geçiren bir işçinin, iş kazası geçirmediği kabul edilmekte idi. Fakat Yargıtay, geçirilen kalp krizinin iş ile alakalı olması halinde kazanın iş kazası niteliği taşıdığına hükmetmiştir. Örneğin ; iş esnasında işvereni veya iş arkadaşları ile tartışan sigortalı işçinin kalp krizi geçirmesi iş kazası sayılmaktadır. Bununla birlikte Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2004 yılında vermiş olduğu bir kararla artık işyerinde meydana gelen kalp krizlerini iş kazası saymış ve bu husus uygulamaya da yerleşmiştir. Yüksek Mahkemenin vermiş olduğu karar şu şekildedir :

‘… Dava, zararlandırıcı sigorta olayının iş kazası sayılması gerektiğinin tespiti istemine ilişkin olup, olayın iş yerinde oluştuğu konusunda taraflar arasında uyuşmazlık yoktur. Uyuşmazlık davacı murisinin kalp krizi sonucu ölümünün iş kazası sayılıp sayılmayacağı noktasında toplanmaktadır… Dava konusu olay davacının elektrikçi olarak görevini yürüttüğü ve işyerinde bulunduğu sırada meydana gelmiştir. Davacı işyerine ait lokalde elektrik arızasını gidermek için görevli olarak bulunduğu sırada kalp krizi neticesinde ölmüştür. Bu durumda meydana gelen olayın iş kazası sayılmasında yasal zorunluluk olduğu açık iken, mahkemece davanın reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedendir … ’ (Yargıtay HGK. 2004/21-529 E. , 2004/527 K.)

İntihar Etmek İş Kazası Mıdır ?

Sigortalı olarak çalışan işçinin, işyerinde intihar etmesi hukukumuzda iş kazası sayılmaktadır. Nitekim SGK ve Yargı kararları ışığında bu tür olayların intihar sayıldığı açıktır. Burada işçinin kendi isteği ile kasten canına kıyması, daha sağlıklı bir ifade ile kendi isteği ile yaşamına son vermemesi önem taşımamakta, olayın işyerinde meydana gelmesi nedeniyle iş kazası sayılmaktadır. İntiharın iş kazası sayılmasında aranan kriterler arasında, intiharın iş nedeniyle gerçekleşmesi de önemli değildir.

Burada salt intihardan bahsedilmekte, intihar nedeni araştırılmamaktadır. Yargıtay da kararlarında işyerinde intihar etmenin iş kazası sayıldığını açıkça ve istikrarlı bir şekilde kabul etmektedir. Nitekim vermiş olduğu kararlarda da bu istikrarını sürdürmektedir. Yargıtay’ın vermiş olduğu 1979 tarihli kararın özeti şu şekildedir :

‘… Sigortalının işyerinde intihar etmesi hali de iş kazası sayılacaktır. Esasen, bu konuda oluşabilecek mantıksal kuşkuları ilgili yasa kesin biçimde ortadan kaldırmaktadır. İntihar kişinin sonucunu amaçlayarak ve bilerek, kendi hayatını sona erdirmesidir ve kendisine karşı, kasten eylemde bulunmasıdır. Kastı yüzünden iş kazasına uğrayan sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ve sürekli iş göremezlik geliri verilmez. Sigortalıya yalnız gerekli sağlık yardımları yapılır. Sadece sigortalıyı amaçlayan bazı kısıtlamalar getirilmiştir. Bu durumda, olay intihar olarak kabul edilse dahi iş kazası sayılacaktır…’

Yine Yargıtay’ın vermiş olduğu 2004 tarihli bir karar da şu şekildedir :

‘… Dava, Kurum sigortalısı F.K. ‘nın işyerinde çalışırken bunalıma girerek mesai saati bitimine yakın işini bırakarak işyerinin çatı katında ikametine tahsis edilen işçi yatakhanesinde kendisini asmak suretiyle gerçekleşen böylece iş kazası olduğu iddia edilen sigorta olayından kaynaklanmaktadır. … O nedenle işverenin sorumluluğu altında çalıştırdığı sigortalının güvenliği beden ve ruh sağlığı için gerekli tedbirleri almak yükümü var ise de bu hal her zaman için zorunlu değildir. Belirtelim ki böyle bir ilgi ve ilişki söz konusu olmadığı hal ve durumlardan birinde dahi meydana gelen bir olayın da iş kazası sayılması mümkündür.

Sözgelimi intihar eylemi eğer iş yerinde gerçekleşmiş ise, olayın salt işyerinde meydana gelmesi durumunda bile, intihar eden sigortalının gördüğü işle ilgili ve işverenin kusurundan kaynaklanmamış olmasına rağmen 506 sayılı yasanın 110 maddesi açıklığı gereği olay yine de iş kazasıdır. Ancak bu durumda olaylarla iş ve işveren arasında nedensellik bağı bulunamayacağı için işveren ve onun halefi olanlar Kuruma karşı sorumlu tutulamaz …’

İş Kazasında İşçinin Ağır Kusurlu Bulunması

İşçi kendi davranışı sonucunda iş kazasına uğradıysa ve kendi davranışı kazanın iş ile olan uygun illiyet bağını ortadan kaldırıyorsa işverenin sorumluluğuna gidilemez.

Sözü edilen sonucun doğabilmesi, işçinin eyleminin iş ile kaza arasındaki uygun illiyet bağını ikinci plana itebilecek yoğunluğa ulaşmasına bağlıdır.

Örneğin işçinin işyerinde intihar etmesi halinde olay işyerinde gerçekleşmiş olması nedeniyle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu anlamında iş kazası sayılsa bile, işle olan uygun illiyet bağı işçinin kastı ile kesilmiş olduğundan bireysel iş hukuku anlamında iş kazası sayılamaz.

Uygun illiyet bağının kesilmesi için kusur derecesinin kasıt düzeyine ulaşması zorunlu değildir. Yargıtay’ın da belirtmiş olduğu gibi mağdurun ağır ihmali de illiyet bağını kesebilir.

İş Kazası Tazminat Davası Masrafları Ne Kadardır?

İstisnalar haricinde Türk Mahkemelerinde açılacak her dava için Hukuk Muhakemeleri Kanunu Gider Avansı Tarifesi hükümlerine göre belirlenecek oranda Gider Avansı ve Harçlar Kanununa göre belirlenecek oranda harcın yatırılması halinde dava açılabilir.

Harç Yatırılmadığı takdirde dava açılmış sayılmaz.

6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 326/1. Maddesinde yazılı olan “Kanunda yazılı hâller dışında, yargılama giderlerinin, aleyhine hüküm verilen taraftan alınmasına karar verilir.” Hükmü gereğince davanın sonunda işçi aştığı davayı kazanmış ise işverenden alınır.

İş kazası geçirmiş olan birinin ödeyeceği yargılama masrafı uğramış oldukları zararın büyüklüğüne bağlı olarak artmaktadır. Büyük zarar büyük ve maddi ve manevi zararın ödenmesini gerektirecektir. Tabi ki bu harç ve masrafları ödeme gücü bulunmayan vatandaşların davalarını adli yardım talepli açması mümkündür.

İş Kazası Tazminatı Davası Avukat Masrafları Ne Kadardır?

İş Kazası nedeniyle tazminat davaları nispi nitelikli davalardır. Nispi nitelikli davalarda vekalet ücretleri, dava konusunun veya alacak tutarının değerine göre belirli bir yüzde olarak belirlenmektedir.

Avukatlık Ücreti, 1136 Sayılı Avukatlık Kanununun 164/2. Maddesinde ve asgari ücret tarifesinde gösterilen sınırlar arasında kalmak üzere taraflarca serbestçe kararlaştırılabilir.

İş kazası durumunda da avukat desteğine başvurmanız çok önemlidir. Bu konuda bize ulaşabilirsiniz.