Türk Medeni Kanunu m. 40 uyarınca, bir kişinin nüfusta kayıtlı cinsiyetini değiştirebilmesi için mahkemeden “cinsiyet değişikliğine izin kararı” alması gerekir.
Bu süreç halk arasında “cinsiyet değiştirme davası” olarak bilinir.
1. Cinsiyet Değişikliği İçin Şartlar (TMK m. 40)
Aşağıdaki şartlar olmadan mahkeme izin vermez:
✔ 18 yaşını doldurmuş olmak
Erginlik şartı zorunludur.
✔ Evli olmamak
Evlilik varsa önce boşanma gerekir.
✔ Trans birey olunduğuna dair psikiyatrik rapor
Bu rapor devlet hastanesinden veya üniversite hastanesinden alınır.
✔ “Cinsiyet değişikliğinin tıbben uygun olduğuna dair" sağlık kurulu raporu
Mahkeme bu raporu ister ve rapor devlet/üniversite hastanelerinden alınmalıdır.
✔ Üreme yeteneğinden yoksunlaştırma işlemi (ameliyat) — Karar sonrası
Not: 2017’den bu yana ameliyat olmadan mahkemeden izin kararı alınabilir, ancak kimlik değişikliği ameliyat sonrasında tamamlanır.Bu nedenle süreç iki aşamalıdır:
Cinsiyet değişikliği izni davası
Ameliyat sonrası nüfus kaydının değiştirilmesi
2. Cinsiyet Değiştirme Davası Nasıl Açılır?
Bu dava, kişinin yerleşim yerindeki Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılır. Dilekçede:
Trans kimlik süreci
Tıbbi ve psikolojik teşhis raporları
Kişisel yaşam koşulları
Cinsiyet uyumsuzluğu nedeniyle yaşanan sorunlar
detaylı şekilde belirtilir.
Mahkeme sürecinde genellikle:
Psikiyatrist görüşü
Endokrinoloji raporu
Üroloji/jinekoloji değerlendirmesi
Tam teşekküllü hastane sağlık kurulu raporu
Sosyal inceleme raporu
istenebilir.
3. Mahkeme Süreci Ne Kadar Sürer? (2025)
Genel süreler:
Raporların hazır olmasıyla birlikte: 2 – 4 ay
Raporların sonradan alınması gerekirse: 6 – 12 ay
Yoğun şehirlerde: 1 yıla kadar uzayabilir
4. Ameliyat Sonrası Kimlik Değişikliği
Mahkemeden izin kararı alındıktan sonra birey ameliyatı olur. Ardından ikinci bir kısa dava ile:
Kimlikteki cinsiyet
İsim
TC kayıt bilgileri
resmi olarak değiştirilir.
Bu işlem genelde 1 duruşmada sonuçlanır.
5. Ameliyat Zorunlu mu? 2025 Güncel Durum
Türkiye’de mahkeme:
İzin kararı için ameliyatsız rapor verebilir.
Ancak nüfus kaydının tamamen değişmesi (kimlikte yeni cinsiyet yazması) için tıbbi müdahale zorunludur.
6. Cinsiyet Değiştirme Davası Ne Kadar Sürer?
2025 ortalaması:
Süreç | Ortalama |
İzin davası | 4–12 ay |
Ameliyat sonrası kimlik davası | 1–3 ay |
Toplam süreç | 5–15 ay |
7. Cinsiyet Değiştirme Davasında Gerekli Belgeler
Nüfus kayıt örneği
Kimlik fotokopisi
Psikiyatrik teşhis raporu (Cinsiyet Disforisi tanısı)
Sağlık kurulu raporu
Dilekçe
Adli sicil kaydı
8. Cinsiyet Değiştirme Davası Masrafları (2025)
Yaklaşık masraf aralıkları:
Dava açma harçları: 1.000 – 2.500 TL
Sağlık kurulu raporları: 2.500 – 6.000 TL
Avukat ücreti: 2025’e göre
Ceza/Boşanma dışındaki hukuk davaları: 40.000 TL – 90.000 TL arası
Uzman tecrübeli avukatlarda daha yüksek olabilir.
9. Sık Sorulan Sorular (SSS)
Cinsiyet değişikliği davası reddedilebilir mi?
-Evet. Eksik rapor, evlilik durumu veya psikiyatrik tanının olmaması nedeniyle ret olabilir.
Ailemin onayına gerek var mı?
-Hayır. 18 yaşından büyük birey kendi talebiyle dava açabilir.
İsim değişikliği zorunlu mu?
-Genelde evet. Uygun olmayan isimlerin korunması için mahkemeler isim değişikliğini birlikte yapar.
Trans birey olduğumu ispatlamak zorunda mıyım?
-Evet, tıbbi raporlarla.
10. Cinsiyet Değiştirme Davası Dilekçe Örneği (2025)
(Genel örnektir; kişiye göre özelleştirilmesi gerekir.)
… ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ’NE
DAVACI : Ad Soyad
TC : …
Adres :
KONU : TMK m.40 gereğince cinsiyet değişikliğine izin talebimdir.
AÇIKLAMALAR :
1. Uzun süredir psikolojik ve sosyal olarak nüfus kaydımdaki cinsiyet ile
benliğim arasında uyumsuzluk yaşamaktayım. Bu konuda … Eğitim ve
Araştırma Hastanesi Psikiyatri Bölümü tarafından tarafıma “Cinsiyet
Disforisi” tanısı konulmuştur.
2. Davacı olarak, cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığım açısından zorunlu
olduğuna dair sağlık kurulu raporunu dilekçe ekinde sunmaktayım.
3. TMK m.40 gereğince cinsiyet değişikliğine izin verilmesini talep etme
zorunluluğum bulunmaktadır.
HUKUKİ SEBEPLER : TMK m.40 ve ilgili mevzuat
DELİLLER :
- Psikiyatri raporu
- Sağlık kurulu raporu
- Nüfus kayıt örneği
- Tanıklar
- Her türlü yasal delil
SONUÇ ve TALEP :
Cinsiyet değişikliğine izin verilmesine karar verilmesini saygılarımla
arz ve talep ederim.
Tarih
Ad Soyad
İmza
Yorumlar